متات‌نيوز- ساختمان پلاسکو با صد‌درصد سطح اشغال و تراکم 17 طبقه در مرکز تاریخی حاصل یک رانت در سال‌های افول مرکز تاریخی تهران است.
به‌گزارش میراث‌آریا
به‌نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، اسکندر مختاری، معمار، استاد
دانشگاه، پژوهشگر و محقق میراث فرهنگی دیروز 7 آبان 96 در نشست «پلاسکو، شهر تاریخی
و میراث شهری» که به‌همت پژوهشکده ابنیه و بافت‌های فرهنگی‌تاریخی در محل پژوهشگاه
میراث فرهنگی برگزار شد با اشاره به برگزاری نشست‌های مشابه در دانشگاه آزاد تهران
مرکز، شورای عالی میراث فرهنگی و خانه هنرمندان گفت: «محله‌ای که پلاسکو در آن استقرار
یافته بخشی از تهرانی است که از سال 1285 در محدوده توسعه شهری قرار گرفت.»
او افزود: «در غرب
این منطقه اراضی مستوفی‌الممالک و در بالای خیابان جمهوری باغ‌های ظهیرالدوله و باغ
سردار معتمد و خانواده پیرنیا قرار دارند که در توسعه شهری این قسمت در داخل مجموعه
شهری قرار می‌گیرند.»
مختاری تصریح کرد:
«تحولات دوره قاجاری نشان می‌دهد اینجا بیشتر خانه‌باغ‌های درشت هستند و در این محله
یک بنیاد سایر ادیان هم مشاهده شده و شاهد سکونت ارامنه و کلیمیان و بعدها کلیمیان
هستیم که این امر نشان می‌دهد این مناطق برای سکونت ادیان مختلف پرجاذبه بوده‌اند.»
او گفت: «طرح‌های
خیابان‌کشی بلدیه به شکلی است که نقش شهر حفظ می‌شود و صدمه‌ای در این محدوده به شهر
نمی‌خورد و ساختار شهر بعد از تعریض و خیابان‌کشی همان ساختار دوره قاجاری است.»
ساخت آثار فاخر
این پژوهشگر میراث
فرهنگی افرادی که در بلدیه کار می‌کردند را انسان‌های آرمان‌گرایی دانست که از فقر
و نکبتی که در دوره قاجار بر شهر عارض شده ناراحت و به دنبال یک فرصت هستند تا تهران
را به شهری قابل افتخار تبدیل کنند و به همین دلیل امروز حتی یک بنای فاقد ارزش که
در دوره بلدیه در کنار خیابان‌ها شکل گرفته باشد را نمی‌توان پیدا کرد و همه این آثار
فاخر هستند.
او ادامه داد: «همراه
این اقدامات توسعه‌ای خدماتی هم به این بخش از شهر می‌آید از جمله داروخانه، سه سینما،
مسجد هدایت، تجارتخانه‌ها، هتل و عکاسخانه‌ها و کافه‌ها را در این لبه خیابان داریم
و داخل آن پر از خانه‌باغ‌های آغاز دوره مدرن است.»
این پژوهشگر و محقق
میراث فرهنگی از ساختمان مرحوم مشیرالدوله پیرنیا به‌عنوان قدیمی‌ترین ساختمان این
منطقه نام برد و گفت: «پیرنیا در 10 سال آخر عمرش کتاب کامل تاریخ ایران را تألیف کرده
و خانه‌اش را وقف امور پزشکی می‌کند.»
او افزود: «خانه مرحوم
پیرنیا امروز مرکز تحقیقات طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی است.»
مختاری با اشاره به
این که زمین مدرسه ژندارک از سوی خانواده پیرنیا هدیه شده است گفت: «فارغ‌التحصیلان
این مدرسه دخترانه بسیار افراد فرهیخته‌ای بودند و این مدرسه توانست یک دوره افتخار
بزرگ را برای شهر و زن‌های شهر رقم بزند.»
او کودتای 1332 را
باعث تخریب ساختار اجتماعی ایران و تهران دانست و گفت: «رویدادهای آن دوران لاله زار
به تدریج باعث شد روشنفکرها این محل را ترک کنند و از اواخر دهه 40 لاله زار پاتوق
عشرت طلبان شد.»
پلاسکو حاصل یک رانت
مختاری یکی از پیامدهای
این اتفاق را شکل‌گیری و رواج رانت‌خواری در شهر دانست و گفت: «پلاسکو صد‌درصد سطح
اشغال و تراکم 17 طبقه در مرکز تاریخی حاصل یک رانت است. با ساخته شدن پلاسکو دیگر
سکونت در خانه‌های اطراف به دلیل اشراف دید معنا نداشت از سوی دیگر این مرکز تجاری
دیگر حتی جایی برای کسب و کارهای عادی و محلی هم نمی‌گذارد و بساط محله‌ای را منفجر
می‌کند. این سال‌ها، سال‌های افول مرکز تاریخی است.
او به آتش‌سوزی ساختمان
پلاسکو در سال گذشته اشاره کرد و گفت: «در این ترم پروژه‌ای را مطرح کردم با این عنوان
که اگر شهر همین وضعیت را ادامه دهد و مدیر نداشته یا مدیریتش تحت سیطره سوداگر باشد
چه اتفاقی می‌افتد؟ و اگر برعکس مدیریت درستی وجود داشته باشد چه می‌شود؟»
این استاد دانشگاه
با اشاره به این که در وضع موجود چند لحظه وجود دارد، گفت: «وضعیت نخست، وضع سلامت
(خانه پیرنیا)، بعدی لحظه ناخوش احوالی (مدرسه ژندارک)، سوم مرحله بیماری و در آخر
استعاله را داریم. اگر وضعیت نخست که حال خوبی دارد را رها کنیم در نهایت به پاساژ
فردوسی می‌رسیم که قسمتی از محل را گرفته و مدام در حال عقب رفتن است.»
خرید خانه‌های تاریخی
ازسوی یک نفر
او افزود: «یک نفر
تعدادی از خانه‌های تاریخی را خریده و منتظر است تا در فرصت مناسب بقیه را هم خریداری
کند به عبارتی این افراد در حال رصد هستند تا هر زمان که موفق شدند به مدیریت شهری
آسیب بزنند به اهداف خود برسند.»
او افزود: «در حال
حاضر ما دو آینده در اینجا می‌توانیم داشته باشیم، آینده‌ای که کیفیت محوران رقم می‌زنند
و دوم ی که سوداگران شهر رها شده می‌سازند و این دو همچنان در حال جدال هستند. هرچند
در ظاهر هر دو گروه مشابه هم هستند اما نتیجه کار این دو بسیار متفاوت است.»
مختاری درباره تصمیم‌گیری
برای ساختمان پلاسکو گفت: «ساختمان‌های باقی‌مانده پلاسکو را به مردم تحویل نمی‌دهند
چون قصد بارگذاری روی آن را دارند.»
او افزود: «یک عده
را برای دادخواهی جلو می‌اندازند و به بهانه پاسخگویی به زیان دیده‌ها قصد بارگذاری
در پلاسکو را دارند و در نهایت ما 50 سال دیگر مثل امروز افسوس خواهیم خورد که چرا
شهر اجازه داد یک متجاوز این فاجعه را رقم بزند.»
این پژوهشگر میراث
فرهنگی با تأکید بر این که در اینجا ساختمان بلند بی‌اعتبار خواهد بود و مرکز تاریخی
را هم بی‌اعتبار خواهد کرد، گفت: «اینجا جای بارگذاری بیشتر نیست.»
او با اشاره به حریم
مدرسه ژاندارک و محدوده خانه سردار معتمد گفت: «من معتقدم به جای پلاسکو نباید چیزی
ساخته شود یا تنها یادمانی ساخته شود اما اگر هم قرار بر ساخته شدن است همان چیزی که
تخریب شده دوباره ساخته شود.»
در ادامه این نشست
دانشجویان رشته مرمت بنا و بافت تاریخی توضیحاتی درباره پروژه‌های خود ارائه کردند
و ماکت و نقشه‌ها را برای حضار شرح دادند.
منبع: ميراث آريا