متات‌نيوز- کاخ ثابت پاسالحرف‌های تازه برای احتمال تبدیل خانه تاریخی ثابت پاسال به مسجد که از زبان مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران اعلام شده و دوباره نام این خانه را بر سر زبان‌ها انداخته، باعث شده سازمان میراث فرهنگی برای ثبت اضطراری آن دست بجنباند اما رضایت مالک خصوصی ثبت ملی این بنا را طولانی‌تر کرده است.

به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، حالا و بعد از همه حرف و حدیث‌ها درباره خانه تاریخی ثابت پاسال، فرهاد نظری، مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی می‌گوید که با اتفاقات پیش آمده، ثبت اضطراری خانه ثابت پاسال آغاز شده است.

به گزارش شهروند، یک‌بار برج تجاری، یک‌بار مسجد و بار دیگر هتل؛ کاخ ورسای قرار نیست روز خوش ببیند. از بزرگترین خانه تهران که پس از انقلاب به نام بنیاد مستضعفان مصادره شد، چنان غافل شدند که درختانش خشکید و بنای ارزشمندش هم در یک قدمی تخریب قرار گرفت. حالا اظهارنظر رئیس شورای شهر تهران درباره تبدیل بنای معروف به قصر سنگی به مسجد نام خانه ثابت پاسال را بار دیگر بر سر زبان‌ها انداخته است.

پیش از این جنجال وقتی آغاز شد که در‌ سال ٩٣ مالک که یکی از بانکداران است، بنای ساخت برجی ٩ طبقه را در کاخ ورسای گذاشته بود اما این اتفاق نیفتاد. ماجرا خاموش ماند تا حالا که مهدی چمران، رئیس شورای چهارم و عضو علی‌البدل شورای پنجم شهر تهران در مصاحبه‌ای از تبدیل این بنای واجد ارزش به مسجد خبر داد و البته مدیرکل میراث فرهنگی تهران با تکذیب این خبر گفت که بنا ست در۲۰‌ درصد زمین این بنا هتلی ساخته شود؛ موضوعی که البته سازمان میراث فرهنگی هنوز رسما از آن باخبر نشده است.

کاخی که نامش بر سر زبان‌ها افتاده، خانه‌ای است در کوچه ناهید، ابتدای بلوار آفریقا. خانه‌ای که البته در زمان ساختش در‌ سال ١٣٤٦-١٣٤٠، بزرگترین و گرانترین خانه تهران شناخته می‌شد، معماری‌اش الگو گرفته از قصر لوپتی تریانون در ورسای فرانسه بود و به همین خاطر حالا کاخ ورسای نام گرفته است. از پرده‌های بلژیکی و درهایی که از یک قصر فرانسوی آورده بودند تا دستگیره‌های اختصاصی و معماری ویژه‌اش پیش از انقلاب قیمتی ١٥‌میلیون دلاری برای بنا رقم زده بود؛ همین‌ها باعث شده چشم‌ها همین حالا هم به این خانه باشد که بازمانده شکوفایی معماری ایران است.

دیروز رجبعلی خسروآبادی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران که در دو‌سال گذشته نسبت به وضع این بنا سکوت کرده و کاری برای نجات آن از پیش نبرده است در گروه مجازی خبرنگاران چنین خبر تازه‌ای درباره سرنوشت این بنا داد.

وی گفت: ساختمان ثابت پاسال بعد از پیگیری‌های زیاد و مذاكره با مالك و حتی با وجود داشتن مجوز قضائی برای حفظ نکردن آن، با حفظ ساختمان و رعایت حدود ساختمان اصلی در ۲۰ ‌درصد از زمین در شمال‌غرب طرح یك هتل را ارایه کرده‌اند كه در مرحله طرح در شورای فنی میراث و كمیته سرمایه‌گذاری است.

 اما فرهاد نظری، مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی در این‌باره به می‌گوید: هنوز خبری در این‌باره به سازمان میراث فرهنگی به‌عنوان متولی اصلی داده نشده است. احتمال دارد به‌عنوان راهکار مدیریتی برای جلب رضایت مالک چنین تفاهمی صورت گرفته باشد که گوشه‌ای از زمین (یعنی در عرصه) هتلی ساخته شود. اما اگر بنا به چنین تصمیمی باشد ابتدا باید طرح آن در کمیته فنی مطرح و بررسی شود و در صورت موافقت ضوابط بسیاری ازجمله هماهنگی و همخوانی با اثر، رعایت منظر و ارتفاع و مسائل فنی را رعایت کند.

وقتی رئیس شورای شهر تهران به پاک کردن هویت شهر راضی است

چمران که اخیرا ساخت مسجد و مركز تجاری را به علی‌ انصاری (مدیر عامل بانک آینده)؛ مالك کاخ ورسای پیشنهاد داده، اولین‌بار نیست که درباره این بنا نظر می‌دهد و به‌طورکلی واجد ارزش بودن این بنا را رد می‌کند.

وی به «تیتر شهر» گفته بود که اطراف عمارت ثابت پاسال، ساخت و سازی وجود ندارد و تاکنون این عمارت ثبت میراثی نشده است زیرا این عمارت اصلا بحث میراثی ندارد. این درحالی است که می‌خواستند در این عمارت مجتمع تجاری بسازند و بلندمرتبه‌سازی کنند اما پیشنهاد دادیم این کار صورت نپذیرد و به‌صورتی این برنامه عوض شد. درحال حاضر یکی از نهادها، این عمارت را تملک کرد و به او پیشنهاد دادیم مرکز فرهنگی و مذهبی در آن‌جا ساخته شود، یعنی مسجد بسازند. پیشنهاد شورای شهر به‌جای حفظ گران‌ترین خانه تهران، ساخت مسجد است البته باید در این مکان فرهنگی، بخش تجاری فعال شود تا مکان فرهنگی بتواند هزینه‌های خود را دربیاورد.

رئیس شورای شهر تهران درباره خانه ثابت پاسال دو‌سال پیش از این درجریان ماجرای ساخت مجتمع تجاری به جای این بنا به ایلنا گفته بود: چه کسی گفته که این خانه تاریخی است یا معماری ارزشمندی دارد؟ آنچه را که سازمان میراث فرهنگی تأیید کرده باشد، قبول و رعایت می‌کنیم و مسئول آنچه میراث فرهنگی تأیید نکرده، نیستیم.

 این اظهارات علاوه بر انتقاد به این‌که شورای شهر تهران چطور متولی واجد ارزش‌های تاریخی یک اثر شده، بسیاری از دوستداران میراث فرهنگی را شورانده بود که وقتی رئیس شورای شهر تهران، به پاک‌شدن هویت تاریخی شهر راضی است و ارزش‌های معماری بنا را درنظر نمی‌گیرد، از دیگر اعضا چه انتظاری می‌توان داشت؟

نظری، مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی اما در رد این اظهارات می‌گوید: کاخ ثابت پاسال، یکی از نمونه‌های فاخر معماری معاصر ایران است که باید حفظ و درفهرست آثار ملی کشور ثبت شود، چراکه سازمان میراث فرهنگی این بنا را واجد ارزش‌های ثبت می‌داند.

وی ادامه می‌دهد: من به‌عنوان مسئول ثبت آثار این‌جا را بنایی بی‌بدیل، دارای‌ شأن ملی و تاریخی می‌دانم و معتقدم باید ثبت ملی شود. به‌طور مطلق این بنا ارزش تاریخی و معماری منحصربه‌فردی دارد و با این شأن و جایگاه باید درفهرست آثار ملی جای بگیرد.

این مقام مسئول درسازمان میراث فرهنگی درپاسخ به این‌که چرا این بنا تا به امروز ثبت نشده، از مشکلات مالکیت بنا می‌گوید: دراین مدت مشکلاتی سد راه بوده است، بحث مالکیت خصوصی و درنظرگرفتن رضایت مالک یکی از این مسائل بوده، به‌علاوه روند اداری که باید انجام شود.

به گفته مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی به همین دلایل سازمان میراث فرهنگی از دیروز اقدامات ثبت بنا را آغاز کرده و اصرار دارد که این بنا درفهرست آثار ملی کشور باشد تا از هرگونه گزند درامان بماند: امیدواریم موانعی که تا به امروز سر راه بوده، با توجه به جایگاه اثر و شرایط امروزی آن حل شود.

وی همچنین خبر می‌دهد که بنای موزه دفینه که ماه گذشته از درون تخریب شد و البته بنیاد مستضعفان پیش از این مالک آن بود هم درفهرست آثار ملی ثبت شده و مراحل ابلاغ آن امروز و فردا انجام خواهد شد.

پای بنیاد مستضعفان در میان است

مناقشه بر سر این ساختمان که تاریخ دور و درازی از سر گذرانده طولانی است، اما ماجرا باز هم به بنیاد مستضعفان ختم می‌شود؛ نهادی که از روز اول بنا به نام آن مصادره شد و باعث شده حالا هرشب خوابی برای کاخ ورسای دیده شود.

پیش از این وقتی در سال‌های پس از انقلاب خانه ثابت پاسال یا كاخ ورسای به نفع بنیاد مستضعفان مصادره شد، خانه دراختیار صادق خلخالی قرار گرفت و در دوره‌ای حتی کلاس‌های آموزش قرآن در آن برگزار شد. حتی وزارت اطلاعات هم زمانی كاخ ورسای را خرید و بنا دست به دست چرخید تا به شرکتی به نام صبا میهن تحت مالکیت سازمان بازنشستگی کل کشور برسد تا این‌که درنهایت قصر سنگی به شركتی به‌ نام پیشگامان توسعه تجارت البرز فروخته شد و حالا به‌ گفته محمد حقانی، عضو شورای شهر تهران، این خانه تاریخی متعلق به علی انصاری مدیرعامل بانك آینده است. فروش این بنای تاریخی ازسوی بنیاد مستضعفان در سال‌های پیش این سرنوشت را برای کاخ ورسای تهران رقم زده است؛ فراموشی، خشکیدن درختان، تهدید به تخریب با ساخت مسجد و هتل و ساختمان تجاری و مسکونی.

همین سابقه بنیاد مستضعفان درنگهداری بناهای تاریخی تحت مالکیت و تکرار این سرنوشت برای یادگارهای تاریخی دیگر باعث شده نگرانی دوستداران میراث فرهنگی هر روز بیشتر شود.

نام بنیاد مستضعفان درماه‌های اخیر بارها به تهدید آثار تاریخی گره خورده، به‌طوری که ادعای مالكیت كاخ‌های نیاوران و سعدآباد، فروش کاخ رضاشاهی گچسر به قیمت ١٥‌میلیارد تومان و البته تخریب بنای معماری تاریخی ساختمان موزه دفینه چند نمونه از اتفاقات اخیر برای بناهای تاریخی مرتبط با این نهاد است. در روزهای اخیر حتی بنیاد مستضعفان دوخانه تاریخی درخیابان ویلای تهران را هم به مزایده گذاشته و همین‌ها دوستداران میراث فرهنگی را نسبت به واگذاری‌های گاه و بیگاه بنیاد مستضعفان نگران کرده است.

منبع: پايگاه خبري وزارت راه و شهرسازي