متاتنيوز- واگذاری موزه هنرهای معاصر به بنیاد فرهنگی هنری روکی اگر چه با تکذیب وعقب نشینی مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی روبرو شد اما فرصتی را پدید آورد تا عملکرد این بنیاد در حوزه موزهداری بیش از پیش مورد توجه رسانهها قرار گیرد. زیرا بنیاد رودکی متولی مجموعه فرهنگی برج آزادی تهران است که نماد پایتخت و ایران مدرن بشمار میآید.
برج آزادی که درسال 1350 به مناسبت
جشنهای دوهزار و پانصدمین سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران به بهرهبرداری رسید و در
اصل بنای یادبود شهیاد آریامهر خوانده میشد ، پس از پیروزی انقلاب اسلامی با تغییر
نام به برج آزادی موجودیت تازهای پیدا کرد و از آنجا که معماری آن ریشه در معماری
ایرانی در دورههای پیش و پس از اسلام داشت از سوی حکومت بر آمده از انقلاب به عنوان
یکی از شاهکارهای معماری معاصر به رسمیت شناخته شد. از آنجا که پیش از پیروزی انقلاب
اداره این برج و مجموعه موزهای و نمایشگاهی آن که در عمق 15 متری زمین قرار گرفته
بر عهده وزارت فرهنگ و هنر وقت قرار داشت، پس از انقلاب در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد
اسلامی قرار گرفت. سپس در سال 1381 و در پی تصویب قانون تشکیل بنیاد فرهنگی و هنری
رودکی (مصوب اسفند 1379 مجلس شورای اسلامی) از طریق ادغام با واحدهای تالار رودکی
(رودکی، وحدت و فرودسی) از وزارت ارشاد جدا شده و تحت مدیریت بنیاد رودکی به عنوان
یک موسسه عمومی غیر دولتی قرار گرفت.
در سالهای اخیر آسیبهای
کالبدی به برج آزادی نظیر تاثیرات آلودگی هوا بر نمای سنگی برج، شکستگی کاشیهای نما
و نشت آب از چمن میدان به فضاهای زیر زمینی موجب شد که این مجموعه در کانون توجه رسانهها
و دوستداران میراث فرهنگی قرار گیرد اما این توجه هیچگاه به داخل این مجموعه معطوف
نشد؛ در حالیکه آسیبهای موجود در داخل برج و فضاهای زیرزمینی اگر بیش از آسیبهای
بیرونی نباشد کمتر از آن نیست .
بر اساس مشاهدات
خبرنگار CHN و عکسهای منتشر شده در شبکههای مجازی این آسیبها را میتوان در دو بخش
دسته بندی کرد: نخست آسیبهای وارده به کالبد بنا و تحریف معماری بخشهای مختلف و دوم
تغییر کاربریهای فضاهای موزهای، نمایشگاهی و اطلاع رسانی به گونهای که بیانگر رویکرد
تجاری و سوداگرانه به فضاهای فرهنگی است. تصاویری که در ادامه میآید بیانگر گوشههایی
از این آسیبهاست.
بخش دانستنیهای برج آزادی شامل دو تالار قرینه است
که سقف آنها با بتن سفید مسلح به شیوه معماری ایرانی رسمی بندی شده است. هریک از این
دو تالار از 44 سال پیش دارای فضای مدور با 28 صفحه نمایش بودند که اطلاعاتی را درباره
تاریخ ایران، معماری برج و سپس رویدادهای انقلاب اسلامی در اختیار بازدیدکنندگان قرار
میدادند. مدیران مجموعه هر دو تالار را به جهت نزدیکی با سالن مولتی ویژن به کافیشاپ
تبدیل کرده و از میز صفحات نمایشی به عنوان پیشخوان کافیشاپ استفاده میکنند.
تالار آینه (دیوراما)
تالار بزرگی است که در ویترینهای آن با استفاده از آثار حجمی، اطلاعاتی درباره محیط
زیست، اقتصاد، صنعت و شهرهای ایران به مخاطبان عرضه میشود. چینش نامناسب آثاری نه
چندان فاخر، معماری و فضای هنری چشمگیر این تالار را تحت الشعاع قرار داده است.
مجموعه برج آزادی
دارای موزه پیشرفتهای موسوم به تالار کهن است که در زمان افتتاح برج پذیرای آثاری
چون منشور کورورش، الواح زرین و سیمین تخت جمشید، جامهای مارلیک، سفالینهها و مرقعات
عالی دوره اسلامی بود. هم اینک این بخش به صورت ادواری پذیرای آثاری است که گاه کوچکترین
سنخیتی با ماهیت مجموعه ندارد. همچنین در حال حاضر گوشهای از این تالار به فروشگاه
ساختههای سنگی اختصاص پیدا کرده است. به گفته یکی از کارکنان مجموعه مدیریت برج آزادی
هراز چندگاهی این تالار را به یک نفر اجار میدهد و آخرین اجاره کننده یکی از چهرههای معروف گردآورنده سنگهای قمیتی ایران
و جهان بوده است.
ارتباط برج آزادی
با معابر اطراف از طریق زیر گذری که در شرق میدان قرار گرفته تامین میشود. این زیر
گذر با الهام از بازارهای ایرانی طراحی شده و علاوه بر یک نورگیر و حوض مرکزی دارای
چین و شکنهای زیبایی در دیوارهها و سقف خود است هم اکنون دردو سوی این زیر گذر با
سازههای سنگین و معماری کاملا نامتناسب غرفههایی را ساختهاند که در هریک از آنها
یک کارگاه صنعتی - هنری کوچک برپاست. با توجه به ثبت مجموعه آزادی درفهرست آثار ملی
و پیوستگی زیرگذر مزبور با این مجموعه روشن نیست که آیا این تحریف آشکار معماری با مجوز سازمان میراث
فرهنگی صورت گرفته است یا خیر؟
در طبقه چهارم برج
آزادی گنبد مخروطی شکلی قرار دارد که سطح آن با کاشیهای فیروزهای پوشیده شده است.
علاوه بر ترک خوردگی و شکستگی شدید کاشیها که نیازمند مرمت فوری است راس گنبد نیز
به شکل نا متناسبی پوشیده شده و جلوه زیبای خود را به تمامی از دست داده است.
جای جای دیوارههای
داخلی برج آزادی پوشیده از انواع یادگاری نویسیهاست که برخی از آنها مربوط به یکی
دو سال اخیر هستند و برخی دیگر با اسپری نوشته شدهاند. این یادگاری نویسیها شاهدی
هستند بر ناتوانی مدیران مجموعه در حفاظت از این اثر ملی و همچنین عدم کوشش آنها برای
زدودن یادگاری نویسیها .
ماکت زیر که معلوم
نیست چه کارکردی دارد دریکی از ورودیهای مجموعه آزادی قرار گرفته و نمونهای است از
دخل و تصرفات نا همگون با فضا و معماری فاخر مجموعه.
در ایام نوروز مدیران
مجموعه فرهنگی و هنری آزادی به برپایی غرفههایی در محوطه میدان و روی پلههای ورودی اقدام کردند. نحوه تعبیه این غرفهها و جای گیری
آنها که منظر برج آزادی را مخدوش ساخته نمایشی است از سطح ذائقهی هنری مدیریت مجموعه.
منبع: خبرگزاري ميراث فرهنگي