متات‌نيوز- دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در نامه‌ای به مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران و معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مصوبه شورا را درباره اصلاح مصوبه ۹۴.۷.۲۷- ابلاغ محدوده تاریخی ۱۶۸ شهر کشور و تعیین رویکردهای کلی حفاظت و احیای محدوده های تاریخی- فرهنگی، ابلاغ کرد.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه
و شهرسازی، دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در نامه‌ای به محمدحسن طالبیان
معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و محمدسعید ایزدی مدیرعامل
شرکت عمران و بهسازی شهری ایران، مصوبه شورا را درباره اصلاح مصوبه ۹۴.۷.۲۷- ابلاغ محدوده تاریخی ۱۶۸ شهر کشور و تعیین رویکردهای کلی حفاظت و
احیای محدوده های تاریخی- فرهنگی در تهیه سندواحد بافت‌های تاریخی- فرهنگی ابلاغ کرد.
در نامه دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری
ایران به مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران و معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی،
صنایع‌دستی و گردشگری آمده است: پیرو مصوبه مورخ ۹۴.۷.۲۷ شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، موضوع ابلاغ محدوده بافت‌تاریخی ۱۶۸ شهر کشور، شورای‌عالی شهرسازی و معماری در جلسه مورخ ۹۵.۱۲.۱۶ مواردی را به شرح زیر مصوب نمود:
۱. بنا بر مکاتبه شماره ۴۱۱۰ / ۹۵۲۵۰۰ مورخ ۹۵.۱۲.۸ سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در خصوص مغایرت بند ۲ مصوبه مذکور (موضوع تصویب محدوده های تدقیق شده بافت‌های تاریخی توسط
کمیسیون های ماده پنج)، با بند ۱۱ از ماده ۳ قانون اساسنامه سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، متن بند مذکور
به شرح ذیل اصلاح می‌شود:
« ۲. لازم است محدوده‌های
مذکور به هنگام تهیه طرح تفصیلی بافت تاریخی- فرهنگی، مورد بررسی‌های تکمیلی قرار گرفته،
تدقیق شده و به تایید نهایی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری برسد. »
۲. ضروری است سند واحد حفاظت از بافت‌های تاریخی- فرهنگی، موضوع بند ۳ مصوبه مورخ ۹۴.۷.۲۷، با توجه به موارد نه گانه مذکور در بند مورد اشاره، با مشارکت سازمان
میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری (معاونت میراث فرهنگی) و وزارت راه و شهرسازی
(شرکت عمران و بهسازی شهری) با رعایت قوانین و مقررات حاکمیتی میراث‌فرهنگی، در اسرع
وقت تهیه و جهت هماهنگی و رعایت در طرح‌های توسعه‌شهری به شورای‌عالی شهرسازی و معماری
ارایه گردد.
۳. نظر به جایگاه شورای‌عالی شهرسازی و معماری در هماهنگی طرح‌های شهرسازی،
ضروری است ضوابط عمومی حفاظت از بافت‌های‌تاریخی به منظور ابلاغ، جهت رعایت در طرح‌های
توسعه و عمران، ظرف مدت یک‌ماه توسط سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به
دبیرخانه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران ارایه شود.
۴. در راستای تحقق بند ۳ مصوبه مورخ ۹۴.۷.۲۷ شورای عالی شهرسازی و معماری، موضوع تدوین سندی واحد برای بافت های تاریخی-
فرهنگی، موارد ذیل، تحت عنوان رویکردهای کلی حفاظت و احیای محدوده های تاریخی- فرهنگی
به عنوان رویکردهای کلی تهیه سند واحد بافت های تاریخی- فرهنگی به تصویب شورای عالی
شهرسازی و معماری رسید.
رویکردهای کلی حفاظت و احیای محدوده های
تاریخی- فرهنگی
محدوده‌های تاریخی- فرهنگی به بخش یا بخش‌هایی
از شهر اطلاق می‌شوند که منعکس‌کننده ارزش‌های تاریخی- فرهنگی شهر بوده و شکل آنها،
حاصل تعامل مکان (جغرافیا و بوم)، زمان (تاریخ) و باور (اعتقادات) در رابطه با انسان
در یک پهنه‌زیستی در طول تاریخ می‌باشد. این محدوده‌ها که به لحاظ ویژگی‌های شکلی،
ساختاری و ارزش‌های تاریخی- فرهنگی از سایر پهنه‌های شهری متمایز، قابل تشخیص و مستلزم
شناسایی بوده، توسط سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تعیین می‌شوند.
۱. محدوده‌های تاریخی- فرهنگی شهرها با توجه به ویژگی‌های شکلی (ریخت‌شناسی)،
عناصر و اجزای متشکله و ساختارهای فرهنگی- اجتماعی شان قابل‌شناسایی هستند. این محدوده‌ها،
همچنین کلیه نظامات وابسته به آنها (نظام طبیعی، قنوات و...) نیازمند توجه ویژه در
نظام سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و طرح‌ریزی توسعه‌شهری هستند.
۲. اطلاق محدوده‌های تاریخی- فرهنگی به معنای توجه صرف به یک دوره از تاریخ
و معطوف به گذشته‌های دور نیست، بلکه به تمامی پهنه‌های ارزشمندی اشاره دارد که حتی
در دوره های متاخر برپا شده و واجد ارزش هستند.
۳. محدوده‌های تاریخی- فرهنگی شهرها به عنوان میراث‌فرهنگی یک ملت، سازنده
اصلی منظر تاریخی شهری، بیانگر ارزش‌های اجتماعی، اقتصادی و محیطی‌اند؛ لذا توجه
توامان به حفاظت از میراث‌فرهنگی ناملموس و میراث‌فرهنگی ملموس و میراث‌تاریخی- طبیعی
در داخل بافت این محدوده‌ها ضروری است.
۴. محدوده‌های تاریخی- فرهنگی به منزله بخشی جدایی‌ناپذیر از پیکره و استخوان‌بندی
شهر امروزند؛ لذا پرداختن به موضوع حفاظت و احیای این پهنه‌های ارزشمند باید با رویکردی
جامع‌نگر در مقیاس شهر و سرزمین پیرامونی موردتوجه قرار گیرد. این رویکرد بایستی متضمن
تقویت و استمرار رابطه همه جانبه محدوده‌ها با کل شهر باشد. این محدوده‌ها واجد آموزه‌ها
و ویژگی‌های قابل‌تسری به بخش‌های جدید توسعه‌شهری هستند.
۵. محدوده‌های تاریخی- فرهنگی به منزله پهنه‌های دربردارنده عناصر و مجموعه‌های
تاریخی و ارزشمند با شبکه‌ای از معابر در هم تنیده که ساختار و سازمان فضایی بافت را
تشکیل می‌دهد، شناخته می‌شوند. این بافت‌ها دارای فضاهای‌عمومی ویژه‌ای هستند که همواره
مکان رویدادها و قلمرو تعاملات اجتماعی بوده‌اند. محلات قدیمی و تاریخی نیز، پهنه‌های
سکونت را در این محدوده‌ها تعریف می‌کنند؛ لذا حفاظت از اصالت و یکپارچگی در همه ابعاد
در فرآیند حفاظت و احیای این محدوده‌ها ضروری است.
۶. حفاظت و احیای محدوده‌های تاریخی- فرهنگی فرآیندی جامع، تدریجی و پیوسته
از مجموع اقدامات کالبدی و غیرکالبدی با تاکید بر ساختارهای فرهنگی- اجتماعی زمینه
است. اقدامات مقطعی، پروژه‌محور و صرفا کالبدی به تنهایی پاسخگوی مشکلات نبوده بلکه
حفظ و احیای این پهنه‌های ارزشمند، ارتقای کیفیت زندگی ساکنان و حضور جریان حیات‌شهری
در آن در پی فرآیندی گام به گام، برنامه‌محور و خرد مقیاس در همه ابعاد اجتماعی، اقتصادی
و محیطی با تاکید مضاعف بر نقش اقدامات غیرکالبدی میسر می‌شود.
۷. محدوده‌های‌تاریخی- فرهنگی شهرها، مجموعه‌ای یکپارچه است که هرگونه مداخله
در آن، به ویژه مداخله کالبدی از جمله تخریب بناها، تعریض گذرها، افزایش ارتفاع، افزایش
تراکم جمعیتی و ... وحدت آن را مخدوش و موجب از میان رفتن هویت و شواهد ناظر بر ارزش‌های‌تاریخی،
اجتماعی، فرهنگی و کالبدی بوده و امکان بازشناسی ارزش‌های نهفته آن را از میان خواهد
برد.
۸. نظر به غنای فرهنگی و اقلیمی و سرزمینی، مکاشفه دقیق ارزش‌های زمینه،
ضروری بوده تا در تدوین راهبردها، سیاست‌ها و همچنین برنامه‌های حفاظت و احیا موردتوجه
قرار گیرد.
۹. اعطای کاربری و نقش جدید به منظور بهره‌برداری مجدد از بناهای‌تاریخی،
با رعایت اصالت و یکپارچگی اثر و با حفظ کاربری غالب بافت‌تاریخی به عنوان یکی از سیاست‌های
کلیدی برنامه‌های حفاظت و احیا محسوب می‌شود که ضمن تقویت حس تعلق به مکان نزد شهروندان
و ایفای نقشی مهم در شکوفایی اقتصاد محلی، می‌تواند به عنوان یک محرک توسعه حفاظت محور
در بافت پیرامونی عمل نماید.
۱۰. فرآیند حفاظت و احیای محدوده‌های تاریخی- فرهنگی به عنوان موضوعی چندوجهی
و فرابخشی، نیازمند مشارکت و حضور تمامی دستگاه‌ها و کنشگران مرتبط و موثر، متشکل از
دستگاه‌ها و نهادهای ذیربط، نمایندگان سازمان‌های مردم‌نهاد و دانشگاهیان است.
۱۱. با توجه به نقش محوری ساکنان
در فرآیند حفاظت و احیا و به منظور جلب مشارکت همه جانبه آنان، ضروری است طرح‌ها
و برنامه‌های این محدوده‌ها با محوریت ساختارهای فرهنگی- اجتماعی ساکنان و شناخت دقیق
مختصات حیات شهری، با رویکرد توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی، شرایط را برای حضور و
مشارکت ساکنان فراهم نمایند.
۱۲. ضمن تاکید بر نقش محوری مدیریت شهری (شوراها و شهرداری‌ها) و با توجه
به ضرورت ایجاد یک فضای مدیریتی هماهنگ، یکپارچه و با اختیارات جامع و کافی و همچنین
نظر به تاکید ماده ۱۱۵ قانون برنامه چهارم و آیین نامه اجرایی
آن، مدیریت تخصصی و یکپارچه در امر حفاظت و احیای محدوده‌های تاریخی- فرهنگی متناسب
با ظرفیت و توان هر شهر بایستی در دستور کار قرار گیرد.
۱۳. با توجه به لزوم تعمیم و ترویج این رویکرد، نهادینه کردن آن از طریق آموزش،
گفتمان‌سازی، اطلاع‌رسانی و فعالیت‌های فرهنگی- ترویجی در کلیه ابعاد و سطوح مختلف
حرفه، نظام مدیریت و جامعه‌دانشگاهی و عموم مردم ضروری است.
منبع: پايگاه خبري وزارت راه و شهرسازي