یکی از معدود خانه‌های تاریخی دارای حسینیه که فقط 8 سال در فهرست آثار ملی ثبت بود، متاسفانه در معرض نابودی است.
به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، اشعار مذهبی محتشم کاشانی هنوز روی دیوارهای خانه «نراقی‌ها» در ابتدای خیابان شریعتی (عباس‌آباد) به عنوان تنها حسینیه خانگی در همدان خودنمائی می‌کند. یکی از مهمترین بناهای تاریخی و متعلق به یکی از خاندان‌های معروف این شهر تاریخی که بخش‌هایی از آن در دهه 20 و به دنبال خیابان‌کشی‌ها تخریب شد و البته هنوز تیزی تخریب‌ها به سوی این بنا کمانه نکرده‌اند.
حسین زندی، فعال میراث فرهنگی همدان درباره‌ی آخرین وضعیت این بنای تاریخی به خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، توضیح داد: «زمستان‌نشین» این خانه که هفتم مهر 1381 با شماره ثبت6141 در فهرست آثار ملی ثبت شد، اواخر سال 89 با رای دیوان عدالت اداری به عنوان یکی از مهمترین بناهای همدان از فهرست آثار ملی خارج شد، در زمان خیابان‌کشی‌های دهه 20 شمسی تخریب شد، اما هنوز بنای اصلی آن باقی مانده است.
او با بیان این که خانه «نراقی‌ها» در اواخر دوره قاجار ساخته شده و بیش از یک قرن قدمت دارد، گفت: این بنا یکی از خانه‌های اعیانی دوره قاجاریه و یکی از معدود خانه‌های تاریخی دارای حسینیه‌ی خانگی در همدان است که پلان آن دارای سه حیاط مرکزی و دو ورودی است و به طور کلی مجموعه کاملی از معماری سنتی مناطق سردسیر است و البته هنوز اشعار مذهبی که به صورت گچبری روی دیوارهای این حسینه نقش بسته است، وجود دارند.
وی با اشاره به این نکته که گفته می‌شود اتفاقات تاریخی و سیاسی مهمی هم در این خانه رخ داده است، ادامه داد: تا دهه 70 شمسی یکی از نزدیکان مالک در این خانه زندگی می‌کرد و از آنجا که این بنا به مرمت و بازسازی اساسی نیاز داشت، خالی از سکنه شد و ورثه نیز با توجه به گران بودن قیمت زمین در این محدوده، قصد فروش آن را داشتند، اما هیچ نهادی برای خرید آن پیشقدم نشد، بنابراین اواخر دهه 80 پیش از آنکه از ثبت خارج شود، بخشی از دیوار حیاط آن توسط میراث فرهنگی مرمت شد اما کمبود بودجه و خروج آن از فهرست آثار ملی مرمت را نیمه تمام گذاشت.
آن‌قدر به خانه آب‌بستند که درخت در زیرزمین رشد کرد
زندی با بیان این که در حال حاضر مالکان این بنا قصد تخریب آن را دارند، بیان کرد: در سال‌های گذشته با رها کردن آب به زیرزمینِ بنا، پایه‌های آن آسیب دیده ودر زیرزمین آن درخت رشد کرده است. به دلیل همکاری نکردن مالکان، این خانه اکنون حالت نیمه متروکه به خود گرفته است و احتمال تخریب و جایگزین شدن مجتمع تجاری به جای این خانه نیز وجود دارد، از سوی دیگر با بودجه اداره کل میراث فرهنگی خرید آن توسط این اداره بعید به نظر می‌رسد.
او به کارگیری روش‌های تشویقی و مکانیزم‌هایی برای حمایت از اینگونه بناهای تاریخی را ضروری دانست و اظهار کرد: به نظر می‌رسد به کارگیری اهرم‌های تشویقی برای مالکان که آنها را در حفاظت از بنا مشارکت دهد و همچنین حمایت‌های مالی از آنان توسط نهادهای دولتی، شرایط را بهتر می‌کند.
خروج 30 خانه از فهرست ثبت ملی در دولت قبل
این فعال میراث فرهنگی ادامه داد: متاسفانه در حالی که مردم همدان میلیون‌ها تومان در محرم هزینه می‌کنند، اما یک حسینه تاریخی در حال تخریب را نجات نمی‌دهند. برخی نهادها، شورای شهر و شهرداری نیز برای یک اثر تاریخی و مذهبی کاری انجام نمی‌دهند، این در حالی است که با نگاه حفظ هویت و اعتبار ملی ارگان‌ها و سازمان‌های دیگر می‌توان برای نجات بناهای تاریخی تلاش کرد تا بتوان در آینده این میراث غنی را حفظ کرد.
وی در ادامه با بیان این نکته که در دولت گذشته بیش از 30 خانه در سایه مدیریت دولتمردان از فهرست ثبت ملی خارج شد و در معرض تخریب قرار گرفت، گفت: اکنون با ناتوانی سازمان میراث فرهنگی در تامین هزینه خرید این املاک خطر نابودی خانه‌های خارج شده از فهرست آثار ملی بیش از پیش احساس می‌شود. اگر شهرداری‌های شهرهای مختلف رویه و روش شهرداری تهران را الگو قرار دهند و این خانه‌ها را خریداری کنند، کارنامه درخشانی را از خود به جا می‌گذارند.
سرنوشت خانه «نراقی‌ها» را مثل «اتحادیه» تغییر دهید
وی خرید خانه‌ی «اتحادیه» در تهران را نمونه‌ای دانست که اگر برای خانه‌ی «نراقی‌ها» در همدان رخ دهد، شهرداری همدان از جمله نهادهایی است که می‌تواند آن را خریداری کند و برای آن کاربری فرهنگی و مذهبی تعریف کند.
زندی ادامه داد: به گفته مدیران شهری، معاونت اجتماعی- فرهنگی شهرداری همدان هر سال بیش از 30 میلیارد تومان بودجه در اختیار دارد.
وی اضافه کرد: این اعتبار در صورت صحت، چیزی 10 برابر بودجه‌ی سالانه‌ی سازمان میراث فرهنگی کشور است.
زندی با اشاره به این مساله که استاندار همدان بارها به توسعه گردشگری در استان تاکید کرده است، اظهار کرد: یکی از راه‌های توسعه گردشگری فرهنگی حفظ و معرفی میراث فرهنگی بویژه خانه‌های تاریخی است، اما متاسفانه اخیرا نه تنها هیچ بنای تاریخی ثبت نشده، بلکه قبلی‌ها هم محافظت نمی‌شوند. خانه‌ی «نراقی‌ها» حالا قابل بازسازی و مرمت است و پیش از آنکه به طور کامل تخریب شود، بهتر است فکری به حال آن شود.
او همچنین به برخی از قول‌ها و تعهدهای مدیران شهری همدان اشاره کرد که «رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر همدان سه سال پیش از این اعلام کرد شهرداری 35 فرهنگسرا را در سطح شهر همدان خواهد ساخت، فعالان مدنی در جلسه‌ای پیشنهاد دادند بخشی از بودجه را به خرید خانه‌های تاریخی برای تبدیل به فرهنگسرا اختصاص دهند» و اظهار کرد: با وجود این حرف‌ها و این‌که قول مساعد داده شد اما هیچ‌کدام از آنها هیچ‌گاه عملی نشدند.
اجازه هیچ تخریبی را نمی‌دهیم
همچنین ریحان سروش‌مقدم، مدیر کل اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان همدان که مدتی پیش به دلیل کمبود بودجه عمرانی از سمت خود استعفا داده اما هنوز به استعفای وی جوابی داده نشده؛ مدتی پیش درباره‌ی وضعیت این بنای تاریخی به خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا تاکید کرد: هر چند متاسفانه زمانی که برخی از بناهای تاریخی توسط برخی از مالکان آنها و با همکاری برخی از اشخاص از ثبت ملی خارج می‌شود، قدرت نظارتی میراث فرهنگی پائین می‌آید؛ با این وجود تا زمانی‌که ما هستیم هیچ‌گاه اجازه نمی‌دهیم چنین بناهای تاریخی که ثبت ملی شده یا به عنوان آثار واجد ارزش شناخته شده‌اند مورد ساخت و ساز قرار گیرند.
وی ادامه داد: با توجه به این‌که مالکیت و ثبت بناهای تاریخی شرایط جدیدتری پیدا کرده است و رضایت مالکان بناهای تاریخی برای ثبت آن بناها الزامی است قدری کارها سخت‌تر شده است، بنابراین ما نیز باید سیاست‌های تشویقی برای ترغیب مردم برای ثبت خانه‌ها و بناهای خود داشته باشیم.
او کشور ترکیه را نمونه‌ای در این اتفاق دانست و افزود: سیاست‌های تشویقی در این کشور آن‌قدر زیاد است که مردم آن کشور حتی به زور تلاش می‌کنند تا خانه‌های خود را معیارها تطابق داده و آنها را در فهرست آثار خود ملی کنند، اما متاسفانه این اتفاق در ایران برعکس است و مردم ما اعتراض می‌کنند که چرا خانه آنها ثبت شده است!
وی بروز این نوع اتفاقات را یک نوع مردم‌گریزی دانست و ادامه داد: امیدوارم در برنامه ششم توسعه راهکاری برای این معضل هم در نظر گرفته شود و اشتیاق مردم به سمت ثبت بناهای خود برود نه خروج از قبت و تخریب آنها.
واجد ارزش بودن بنا یک نوع اصل است
سروش مقدم بیان کرد: با معضلات کنونی ثبت هر بنای تاریخی به معنای افت قیمت و افت ارزش آن بناست، در حالی که از نظر معنوی و مادی باید این نوع نگاه را فرهنگ‌سازی کرد و بپذیریم و یاد بگیریم که واجد ارزش بودن بناهای تاریخی یک نوع اصل است و در نگاه مردم زمانی که آنها یک بنای تاریخی را می‌بینند ارزش افزوده آن بنا بالا برود تا خود مردم نیز اشتیاق داشته باشند.
وی نبود چنین نگاهی را یک حلقه مفقوده دانست و تاکید کرد: باید همگی روی آن کار کنند و به یک نتیجه برسند.
به گزارش ایسنا، استان همدان دارای یک هزار و 800 اثر تاریخی و باستانی است که حدود هزار اثر آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌اند، اما تعداد خانه‌های مشابه خانه «نراقی‌ها» در همدان بسیار کم است، که متاسفانه در سایه توسعه شهری بیشتر خانه‌های تاریخی استان در دست نابودی هستند.
منبع: ايسنا
