خبرگزاري هنر ايران (هنرآنلاين): معمار و مشاور انجمن مرمت شهر لیون فرانسه با حضور در شهر همدان، کارگاه مقایسه تطبیقی مرمت بناهای تاریخی فرانسه و ایران را برگزار کرد.
ژاک موساز، مهندس ساختمان با گرایش مرمت بناهای تاریخی از فرانسه است که کار مشاوره در مرمت بناهای تاریخی شهر لیون را انجام می‌دهد. ژاک موساز سه روز از سفر خود به ایران را به دیدار و مطالعه آثار تاریخی همدان گذراند. او در پایان روز سوم این سفر، اندوخته‌های خود را در قالب کارگاهی با حضور اعضای انجمن‌های "دوستان زمین همدان" و "پویشگران سفر پاک" ارائه کرد.
موساز ابتدا به تاریخچه مرمت آثار تاریخی در فرانسه اشاره کرد و سپس به تقسیم‌بندی و تشریح انواع بناها و آثار تاریخی پرداخت. او همچنین تفاوت‌های ملموس در شیوه‌های مرمت دو کشور را تشریح کرد: اولین بار که در فرانسه به بازسازی و مرمت ساختمان‌های نفیس و منحصربه فرد اقدام کردند حدود سال‌های 1850 میلادی، یعنی حدود 170 سال پیش بود، انقلاب فرانسه بیشترین آسیب را به ساختمان‌های تاریخی این کشور وارد کرده بود چرا که بناهای تاریخی را نابود کردند، آثار آن را به سرقت بردند و بیشتر کلیساها و قصرها نیز تخریب شد.
او در پاسخ به این سوال که در فرانسه آموزش مرمت‌کاران چگونه است؟ گفت: در فرانسه کسانی که بازسازی و مرمت را برعهده دارند، در ابتدا معماری می‌خوانند. سپس اقدام به گرفتن تخصص می‌کنند. ورود به آموزش این دوره تخصصی، پس از گذراندن کنکوری است که هزاران نفر داوطلب دارد، اما تعداد بسیار کمی پذیرفته می‌شوند، پس از فارغ‌التحصیلی، دولت آن‌ها را استخدام می‌کند. آن‌ها حق ندارند به جز کار مرمت شغل دیگری داشته باشند، چون شغل بسیار حساسی است و دولت هم نمی‌تواند بگوید که " بالای چشم شما ابروست".
این معمار فرانسوی در ادامه گفت: وقتی مرمت‌گران فرانسوی می‌گویند اجازه نمی‌دهیم بنائی تخریب شود و یا فلان رنگ در یک ساختمان تاریخی استفاده شود، هیچ‌کس حتی نخست وزیر نمی‌تواند برخلاف حرف آن‌ها سخنی بگوید. آن‌ها قدرت بسیار زیادی در تصمیم‌گیری دارند و اگر برخلاف حرف آن‌ها به طور مثال مصالحی در یک ساختمان تاریخی استفاده شود، باید تخریب شود و هر چه آن‌ها می‌گویند باید استفاده شود.
در ادامه این نشست، موساز به حضورش در همدان اشاره کرد و تجربیاتی را برای بهبود روند مرمت آثار تاریخی در این شهر برشمرد: دو نوع ساختمان و بنای تاریخی وجود دارد. یکی بناهای خارق‌العاده و کهن مانند هگمتانه است که واقعا مهم هستند و باید شدیداً از آن‌ها حفاظت کرد اما دوم بناهایی که نسبت به گروه اول از اعتبار کمتری برخوردارند؛ مانند خانه‌های روستایی ورکانه در همدان.
او به مقایسه وضعیت مرمت در ایران و همدان پرداخت و گفت: در فرانسه قصرها اهمیت بیشتری دارد اگرچه هر دو را باید حفظ و مرمت کرد. اما اولویت با آثار قدیمی‌تر و مهم‌تر است. نهایت تلاش ما در فرانسه برای مرمت قصرها، این است که عین مصالحی را استفاده کنیم که در گذشته برای ساختن بنا کاربرد داشته است؛ یعنی اگر سنگی استفاده شده که نمونه آن را امروز نداریم جستجو می‌کنیم، می‌گردیم، پیدا می‌کنیم و مانند همان را ساخته و جایگزین می‌کنیم. به سخن دیگر تلاش می‌کنیم شبیه آنچه در گذشته به کار رفته را بسازیم، هرچند بودجه زیادی را نیاز داشته باشد.
موساز افزود: در ساختمان‌های امروز ایران بر خلاف معماری قدیم این کشور آنچه برای معماران ایرانی اصلا مهم نیست این است که چه مقدار برای شوفاژ و کولر انرژی مصرف می‌شود. بیشتر ساختمان‌های جدید شما، نمای سنگی دارد معمولا نباید بلافاصله سنگ را به روی ساختمان چسباند. در بین دیوار نما و سنگ باید عایق کار شود که معمولا به هم دوخت می‌زنند. چون سنگ گرما و سرما را جذب می‌کند و عایق در صرفه‌جویی انرژی بسیار کمک می‌کند. بدترین مصالحی که متاسفانه استفاده از آن به تازگی در ایران بسیار متداول شده پلی استر است که بسیار خطرناک است.
او در مورد همکاری رسانه‌ها با میراث فرهنگی و فعالان این حوزه گفت: در سال‌های 1950 و 60 تعدادی از ساختمان‌های قدیمی فرانسه از بین رفته بود. یکی از اقدام‌ها این بود که یک برنامه تلویزیونی گذاشتند و افراد مختلف و آدم‌هایی مثل من و شما در شهر شروع به صحبت کردند مبنی بر این که این ساختمان‌ها مهم هستند و ما به آن‌ها علاقه داریم پس باید جلوی تخریب آن‌ها گرفته شود.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: اندک اندک به کمک تلویزیون از مردم هزینه مرمت را جمع‌آوری کردند و خانه‌ها را بازسازی کردند. تلویزیون به آن‌ها گفته بود من به شما کمک و گزارش تهیه می‌کنم و کارها و اقدامات شما را به مردم معرفی می‌کنم. حتی آبونمان برنامه‌های تلویزونی در اختیار مردم قرار گرفت تا بناها را ترمیم کنند. شاید برای مرمت آثار تاریخی در ایران این یک راه حل باشد.
مشاور انجمن مرمت شهر لیون با انتقاد از استفاده مصالح غیربومی در ایران گفت: چیزی که در همدان و اطراف دیدم و بسیار نمای زشتی داشت این بود که خانه‌های کاهگلی را قیرگونی و آسفالت کرده‌اند و یا در نمای ساختمان‌های داخل شهر از آلومینیوم استفاده کرده‌اند. این کار بسیار زشت است و با معماری بومی ایران هیچ‌گونه همخوانی ندارد.
به گفته او در ایران به زیبایی بصری توجه نمی‌شود و منظر شهری کاملا برهم خورده و به نظر می‌رسد معماران تخصص کافی ندارند.
وی در پاسخ به این سوال که معماری ایران چه تاثیری بر معماری فرانسه داشته است افزود: تاثیر معماری ایران بر فرانسه چندان ملموس نیست. البته به تازگی به دلیل گرمایش زمین در خانه‌های جدید از فن آوری بادگیرهای یزد استفاده می‌شود.
به گفته او در معماری ایران هدررفت انرژی بیشتر از طریق سقف‌هاست که باید عایق شود: خانه‌های قدیمی ایران سیستم خوبی داشت که از کاهگل استفاده می‌شد. شما ایرانی‌ها جزء آدم‌های بسیار بااستعداد جهان هستید که این یک امتیاز بسیار مهم محسوب می‌شود و با این امتیاز، آینده ایران را خواهید ساخت.
ژاک موساز در پایان این کارگاه گفت: اولین باری که من به همراه چهار فرانسوی به تخت جمشید رفتم در سال 1348 بود که شماها هنوز به دنیا نیامده بودید، من هنوز آن غروب باشکوه تخت جمشید را فراموش نمی‌کنم و هنوز احساساتم را نمی‌توانم مخفی کنم. آنچه در ایران امروز احساس می‌شود این است که تک تک شماها و علاقه مندان به کشور وقتی نزدیک مکانی زندگی می‌کنید که ارزش تاریخی دارد، باید مردم محلی را متقاعد کنید که آدم‌ها باید نسبت به آنچه دارند مسئولیت‌پذیر باشند.
انتهای پیام
