متات‌نيوز- روز گذشته پروژه بازآفرینی «به توپ بستن مجلس» در عمارت مسعودیه به پایان رسید. پروژه جنجالی که در سه روز گذشته مسعودیه را در صدر اخبار و انتقادهای رسانه‌ها قرار داد. شروع این پروژه همزمان شد با تعبیر کابوس مسعودیه و نامه فسخ قرارداد به شرکت سرمایه‌گذاری عظام ابلاغ شد.
پروژه ب «به توپ بستن مجلس» مثل هر
پروژه دیگری به پایان رسید ولی زخمی دیگر بر پیکر مسعودیه باقی گذاشت و گرهی دیگر بر
حکایت پیچیده مسعودیه و دعوای میان دو طرف قرارداد افزود.
دعوای این روزهای صندوق احیاء و شرکت عظام بی شباهت
به سوال بی جواب اول مرغ بود یا تخم مرغ نیست؛ صندوق احیاء مُصر بر تعطیلی مسعودیه
و بازپس گیری این عمارت تاریخی از سرمایه‌گذار به دلیل مرمت نکردن و بهره برداری غیر
قانونی است و شرکت سرمایه گذاری عظام انجام پروژه مرمت به خصوص در ساختمان دولتخانه
را منوط به پذیرش و ابلاغ تغییر کاربری از طرف صندوق می‌داند تا بتواند بر اساس نوع
کاربری تعیین شده کار مرمت را ادامه دهد.
عمارت مسعودیه در سال 89 با کاربری محل اقامتی از
طرف صندوق احیاء به مزایده گذاشته شد و شرکت سرمایه گذاری عظام برنده این مزایده بعد
از امضای قرارداد مکلف شد که این بنا را به هتلی 5 ستاره تبدل کند. اما سرمایه‌گذار
بعد از کارشناسی‌های اولیه و انجام مطالعات امکان سنجی امکان استفاده اقامتی در مسعودیه
را به کلی منتفی دانست و براساس مطالعات امکان سنجی بحث تغییر کاربری را مطرح کرد و
این شروع همه مشکلاتی است که در 5 سال گذشته گریبانگیر مسعودیه شده است و هر روز با
انتشار خبری جدید هم پایه‌های این بنای قاجاری و هم دل علاقمندان به میراث و سرمایه‌های
تاریخی پایتخت را می‌لرزاند.
اکبر تقی زاده، مدیر اجرایی پروژه مرمت و بازسازی
عمارت مسعودیه در خصوص امکان تغییر کاربری بنا می‌گوید: درست است که براساس قرارداد
مسعودیه باید به محل اقامتی تبدیل شود اما بند دیگری در قرار داد هست که امکان تغییر
کاربری را با تصویب و تایید صندوق احیاء به سرمایه‌گذار می‌دهد.
سرمایه‌گذار پس از مطالعات و جلسات متعدد با کمیته
فنی صندوق احیاء کاربری «مجموعه فرهنگی شهر تهران» را به عنوان کاربری جدید مسعودیه
اعلام میکند که البته هیچگاه مورد پذیرش صندوق احیاء قرار نمی‌گیرد.
شاید اگر این بند که امکان تغییر کاربری را به سرمایه‌گذار می‌دهد در
قرار داد وجود نداشت مسعودیه الان سرنوشت دیگری داشت.
احسان ایروانی مدیر سابق صندوق احیاء به CHN می‌گوید: چنین بندی در قرارداد وجود ندارد
که امکان تغییر کاربری را به سرمایه‌گذار بدهد. اگر چنین بندی در قراردادی گذاشته شود
این قرارداد خلاف قانون است.
وی با اشاره به شروط مزایده می‌افزاید: تغییرکاربری
مکانی که مزایده آن برگزار شده طبق قانون فقط بر عهده هیات دولت و هیات وزیران است.
قبل از مزایده صندوق اختیار تعیین کاربری را دارد ولی وقتی مزایده برگزار، برنده مشخص
و قرارداد منعقد شد این تغییر کاربری از اختیارات صندوق خارج است.
با این‌حال محمدرضا پوینده، مدیر عامل صندوق احیاء در خصوص این بند اظهار
می‌دارد: این بند در قرارداد وجود دارد اما این در شرایطی که صندوق تغییر کاربری را بپذیرد که ما این را نمی‌پذیرم.
از بخش دیگری از سخنان پوینده اما چنین برمی‌آید
که در حال حاضر مشکل صندوق با شرکت عظام تنها بر سر تغییر کاربری مسعودیه نیست که بیشتر
بر سر نحوه بهره برداری و درآمدهای حاصل ازآن است. وی در این باره می‌گوید: ما دیگر
به دنبال اقامتی کردن مسعودیه نیستیم. شاید اگر هم این بنا به سازمان میراث فرهنگی
برگردد هیچ وقت اقامتی نشود. الان بحث ما این است که عظام در مسعودیه هزینه نکرده و
طبق قرار داد بنا را مرمت نکرده است اما 5 سال است که از آن بهره برداری میکند.
مدیر پروژه مرمت مسعودیه اما عدم پیشرفت مراحل مرمت
را به دلیل ممکن نبودن تبدیل این مجموعه به هتل و پاسخ ندادن صندوق احیاء به نامه‌های
شرکت عظام درباره تغییر کاربری و پیشنهاد کاربری مجموعه فرهنگی تهران می‌داند. به اعتقاد
تقی زاده درشرایط موجود و با توجه به مشخص نبودن کاربری بنا تنها امکان مرمتهای اضطراری
و حفاظتی وجود دارد.
تقی زاده تصریح میکند: جداره‌های خارجی، سنگهای
بنا، کاشی‌ها، آجرها و درهای چوبی که مرمت آنها ارتباطی به نوع کاربری بنا نداشت مرمت
شده‌اند. اما برای مرمت بخشهای داخلی بنا بخصوص در عمارت اصلی نیاز به مجوز داریم که
تا کنون صادر نشده و ما هم نتوانستیم دیگر کاری انجام بدهیم. مکاتبات فراوانی با صندوق
داشتیم که هنوز جوابی نگرفته‌ایم. در حالیکه در صورتجلسه‌های کمیته فنی صندوق احیاء
مطالعات امکان سنجی ما مورد بررسی و نیز تقدیر قرار گرفته و با آنها موافقت شده است.
در یکی از صورتجلسه‌های کمیته فنی که درتاریخ
11/11/90 برگزار شد چنین آمده است: «اعضای کمیته ضمن قدردانی از نحوه انجام مطالعات
و ارائه آنها موارد ذیل را تصویب کردند:
- گرایش به سمت سناریوی تلفیقی از کاربری فرهنگی هنری و آموزشی
- ارائه برنامه فیزیکی، توجیه اقتصادی و لکه گذاری سناریو منتخب
- بررسی حقوقی تغییر کاربری منعقد در قرار داد صندوق احیا و شرکت عظام به
سناریو منتخب توسط واحد حقوقی صندق احیاء»
براساس این صورتجلسه شرکت عظام موظف به «ارائه فیزیکی،
توجیه اقتصادی و لکه گذاری سناریو منتخب» می‌شود که به گفته تقی زاده پس از انجام این
مطالعات نتیجه آن مجددا به صندوق احیاء ارائه می‌شود و در جلسه بعدی کمیته فنی صندوق
احیاء مجددا مورد پذیرش قرار می‌گیرد. در صورتجلسه
کمیته فنی صندوق احیاء مورخ 9/5/91 آمده است: «اعضای کمیته ضمن ارج نهادن به مطالعات
ارائه شده در زمینه امکان سنجی طرح احیاء مسعودیه و حوزه‌بندی کاربریهای پیشنهادی برای
مجموعه با تایید اصل روشمند بودن تحقیقات و نحوه بررسی گزینه‌ها کلیات ارائه شده در
این مرحله را پذیرفته و خواستار پیگیری مسایل مطرح شده در طرح احیاء گردید.»
شرکت عظام براساس این دو صورتجلسه و نیز بند مربوط
به امکان تغییر کاربری در قرارداد است که خود را محق می‌داند و با استناد به نامه مدیرعامل وقت صندوق احیاء بهره
برداری از مجموعه مسعودیه را قانونی میدانند.
ایروانی، مدیر سابق صندوق احیاء با تایید بر این نکته که کمیته فنی و
بازرگانی در همان جلسات پذیرفت که امکان سنجی انجام شده توسط شرکت عظام را بررسی کند
می‌گوید: کمیته فنی و بازرگانی پذیرفت این امکان سنجی را بررسی کند و مقرر شده که پیگیریهای
حقوقی را انجام دهد. که البته این پیگیریهای حقوقی انجام نشد. البته این نافی تعیین
تکلیف قرار داد و ادامه دادن عملیات اجرایی سرمایه گذار نمی‌شود.
او نیز همچون مشاوران شرکت عظام و بسیاری کارشناسان
معتقد است که مسعودیه امکان اقامتی ندارد و تصریح میکند: این قرارداد همان سال 90
باید خاتمه می یافت؛ دوباره مزایده برگزار می‌شد و ادامه آن از طرف صندوق و عظام خطاست.
ایروانی افزود: مشکل صندوق این است که از ابتدا بدون کار کارشناسی مسعودیه
را با کاربری اقامتی به مزایده گذاشت و اشتباه عظام این بود که بدون بررسی و امکان
سنجی در مزایده شرکت و قرارداد را امضا کرد.
مسعودیه هزینه بر است یا درآمد زا؟
در مورد هزینه‌ها و درآمدهای مسعودیه نیز اختلاف
نظر شدیدی میان دو طرف وجود دارد . در حالیکه مدیرعامل صندوق معتقد است که شرکت عظام
در بهترین حالت حداکثر 10درصد از هزینه 4 میلیاردی اعلام شده در قرارداد را برای مرمت
مسعودیه هزینه کرده و مدت 5 سال است که از این مجموعه بهره برداری میکند؛ تقی زاده
در نشست مطبوعاتی هفته گذشته عنوان کرد: در
5 سال گذشته قریب به 8 میلیارد تومان در مسعودیه هزینه شده است و مسعودیه تنها از ابتدای
سال 94 درآمدزا بوده است که آن هم حتی کفاف هزینه‌های جاری مجموعه را هم نمی‌دهد.
به نظر می‌رسد در میان اختلاف نظرهای حقوقی میان
دو طرف قرارداد آنچه که کمتر مورد توجه قرار دارد وضعیت عمارت مسعودیه است و دو طرف
بیشتر درگیر مفاد قرارداد و اجرای آن به نفع خودشان هستند. عادل فرهنگی از مرمتگران
و کارشناسان قدیم میراث فرهنگی که از مدیران اجرایی و مشاوران شرکت عظام در این پروژه
هم هست در خصوص دلایل اتفاقات پیش آمده در قرارداد مسعودیه به CHN می‌گوید: در اینجا سه نکته وجود دارد. اول اینکه قرار داد به سرگذشت مسعودیه
ارجح شده است. در صورتیکه این قرارداد و تمام سعی بخش خصوصی و دولتی برای حفاظت و مرمت
مسعودیه بود. دوم اینکه در سازمان براین باور هستند که کارها باید به بخش خصوصی سپرده
شود اما اگر بخش خصوصی سهم بیشتری از نوسازی ببرد آیا این اشکالی دارد؟ بخش خصوصی سرمایه
را وارد میراث فرهنگی کند و سازمان میراث فرهنگی هم نظارت درست داشته باشد نه اینکه به دنبال این باشد که اگر بخش خصوصی سودش
بالا رفت سهمی از سود از او بخواهند. سوم اینکه در شرایطی که نظام کارشناسی ما بر سر
اینکه در مسعودیه چه اتفاقی بیفتد توافق ندارند این از کم سوادی جامعه است. تا به حال
کسی کار ما در مسعودیه را با توجه به منتشورهای بین‌المللی نقد نکرده است.
چه آینده‌ای در انتظار مسعودیه است؟
با توجه به اتفاقات رخ داده چنان ابرهای سیاهی بر
سر مسعودیه سایه انداخت است که پیش بینی آینده این بنای ارزشمند قاجاری را دشوار میکند.
تقی زاده در پاسخ به این سوال که درصورت فسخ قرارداد مسعودیه با شرکت عظام چه آینده‌ای
را برای مسعودیه متصور هستید اظهار داشت: به نظر من دو فرض وجود دارد یکی اینکه سازمان
اینجا را یک فضای اداری کند که به نظر من این کار جفای به مسعودیه است؛ اول از این
جهت که فضای که میتواند به لحاظ شهری در خدمت مردم باشد تبدیل به یک فضای اداری شود.
دوم از این جهت که مگر نمی‌گویند که دولت تصمیم دارد بهره‌برداری از بناهای تاریخی
به بخش خصوص بدهد بنابراین اگر مسعودیه را از اعظام بگیرند آیا بخش خصوصی دیگری اقبال
حضور در مسعودیه را خواهد داشت؛ و سوم اینکه کدام بخش خصوص توان مالی این را دارد که
گروه فنی لازمه را برای خودش فراهم کند و کار را پیش ببرد. حالت دوم این است که اینجا
را مجددا به مزایده بگذارند و به بخش خصوص دیگری بدهند. حال که اینجا در درست بخش خصوصی
هست آن هم بخش خصوصی که نسبت به توان مالی و فنی آن آگاهی وجود دارد.
مدیرعامل صندوق احیاء در پاسخ به سوال مشابهی درخصوص
آینده مسعودیه می‌گوید: سازمان میراث فرهنگی برای مسعودیه تصمیم میگرد ولی اول ما باید
این را به مردم برگردانیم. الان مشخص نیست شاید هم اگر دولت اینجا را گرفت آن را برای
بهره‌برداری گردشگران خارجی و داخلی آماده کرد.
حال ظاهرا چاره‌ای نداریم جز اینکه چشم انتظار بمانیم تا ببینم مدیران
دولتی و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی چه آینده‌ای را برای این بنای ارزشمند رقم خواهند
زد. آیا سازمان میراث فرهنگی با وجود مشکلات مالی که سالهاست با آن دست به گریبان است
در صورت باز پس گیری مسعودیه قادربه مرمت و احیاء آن خواهد بود. آیا توان این را دارد
که این سرمایه اجتماعی را همچنان دراختیار مردم
قرار دهد، یا همچون سالهای پیش از واگذاری آن به بخش خصوصی دربهای آن را به
روی علاقمندان خواهد بست و این بار مسعودیه دور چشم‌های تیزبین علاقمندان به میراث فرهنگی بار دیگر به حال
خود رها خواهد شد؟
منبع: خبرگزاري ميراث فرهنگي