متات‌نيوز- اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران مجوز تخریب ساختمان تاریخی دبیرستان خوارزمی در خیابان جمهوری اسلامی را صادر کرد.
خبرگزاری میراث فرهنگی- میراث فرهنگی - یک منبع
مطلع در شهرداری تهران به خبرگزاری میراث فرهنگی گفت که تخریب این ساختمان به زودی
آغاز می‌شود و قرار است در جای آن یک مجتمع تجاری ساخته شود.
تخریب ساختمان تاریخی و متروک دبیرستان خوارزمی
در شرایطی صورت می‌گیرد که سازمان زیباسازی شهرداری تهران از چندی پیش "طرح بهسازی
و ساماندهی نما و منظر میدان بهارستان" را به اجرا گذاشته است. این طرح بدنه شمالی
و جنوبی خیابان جمهوری اسلامی، حد فاصل میدان بهارستان تا خیابان ظهیرالاسلام را نیز
دربرمی‌گیرد و ساختمان دبیرستان خوارزمی در همین محدوده واقع شده است.
دبیرستان خوارزمی یکی از مدارس گروه فرهنگی خوارزمی
بود که در دهه‌های 1340 و 1350 نقش برجسته‌ای را در تاریخ آموزش و پروش ایران ایفا
کرد. این گروه در سال 1339 به همت پرویز شهریاری، نویسنده، مترجم و ریاضیدان تأسیس
شد. پروفسور مانوئل بربریان، زمین‌شناس و عضو آکادمی علوم نیویورک؛ شهید موسی کلانتری،
دومین وزیر راه و ترابری جمهوری اسلامی؛ احمد توکلی، سیاستمدار سرشناس و نماینده مردم
تهران در چند دوره مجلس شورای اسلامی؛ و انبوهی از دانشمندان ایرانی در رشته‌های گوناگون
علمی از دانش‌آموختگان دبیرستان خوارزمی هستند. "علیرضا قانعی" از فارغ‌التحصیلان
دبیرستان خوارزمی می‌گوید: تا سال 1352 که او در این مدرسه تحصیل می‌کرد، ساختمان مدرسه
در ابتدای خیابان جمهوری واقع شده بود. سید احمد محیط طباطبایی، پژوهشگر تاریخ و عضو
شورای فنی میراث فرهنگی استان تهران نیز یادآور می‌شود که از دوران کودکی او در دهه
1340 این ساختمان متعلق به گروه فرهنگی خوارزمی بوده است.
تماس خبرنگار میراث خبر با رجبعلی خسروآبادی، مدیرکل
میراث فرهنگی استان تهران و سپیده سیروس‌نیا، معاون این اداره کل برای کسب اطلاع درباره
تخریب دبیرستان خوارزمی بی‌نتیجه ماند. این دو ماههاست که از پاسخ به رسانه‌ها در خصوص
تخریب و سرقت آثار تاریخی تهران خودداری می‌کنند. با این حال، یکی از کارشناسان میراث
فرهنگی تهران که مایل نیست نامش فاش شود، در این باره اظهار میدارد: "صدور مجوز
تخریب ساختمان دبیرستان خوارزمی با رأی شورای فنی میراث تهران صورت گرفته است."
او می افزاید: "ساختمان از دو بخش شمالی و جنوبی تشکیل شده است؛ بخش جنوبی که
رو به خیابان جمهوری قرار دارد، متعلق به دوره پهلوی دوم و بخش پشتی آن (شمالی) متعلق
به دوره پهلوی اول است." این کارشناس میراث فرهنگی استان تهران تصریح دارد که
"بر اساس رأی شورای فنی، ساختمان جلویی به علت شباهت به پاساژ نادری و قرار گرفتن
در بر خیابان جمهوری باید حفظ شود اما تخریب و نوسازی ساختمان قدیمی و پشتی آن تا ارتفاع
10 تا 12 متر بلامانع است."
این سخنان در حالی مطرح می‌شود که اعضای شورای فنی
میراث تهران روایت متفاوتی را مطرح می‌سازند. اسکندر مختاری، عضو این شورا با تأکید
بر اینکه ساختمان مورد بحث، هیچ ربطی به دوره پهلوی اول ندارد و در دهه 1340 ساخته
شده است، می‌گوید: "ساختمان دبیرستان خوارزمی از نظر معماری واجد ارزش خاصی نیست
اما پشت آن ساختمانی متعلق به دوره قاجار قرار دارد و چون این ساختمان در حریم درجه
یک ساختمان ارزشمند قاجاری واقع شده است، ارتفاع آن نباید بیش از سه طبقه کنونی باشد.
بنابراین به نظر می‌رسد تخریب و نوسازی ساختمان به علت محدودیت ارتفاع، نفعی برای مالک
نخواهد داشت."
این در حالی است که تحقیقات محلی خبرنگار میراث
خبر از تخریب قریب‌الوقوع ساختمان دبیرستان خوارزمی طی روزهای آینده حکایت دارد و یک
منبع مطلع در شهرداری تهران از دریافت عوارض تراکم نوسازی ساختمان توسط شهرداری تهران
خبر داده است. اسکندر مختاری در واکنش به این موضوع می‌گوید: "تخریب بنا مستلزم
بررسی و تأیید نقشه‌های نوسازی در شورای فنی میراث تهران است اما این کار تا کنون صورت
نگرفته و ساختمان مزبور از نظر میراث تهران پروانه تخریب و نوسازی ندارد."
ناصر پازوکی و احمد محیط طباطبایی دو عضو دیگر شورای
فنی میراث تهران اعلام می‌دارند که تصمیم‌گیری درباره دبیرستان خوارزمی در جلسات این
شورا را به یاد نمی‌آوردند و کسب اطلاع در این باره را به سپیده سیروس‌نیا – مدیری
که خود را به شدت از رسانه‌ها دور نگه میدارد – ارجاع می‌دهند.
با این حال، محیط طباطبایی، ساختمان دبیرستان خوارزمی
را متعلق به دهه 1320 یا 1330 می‌داند که بعدتر پذیرای گروه فرهنگی خوارزمی شده است.
او که نسبت به سایر اعضای شورای فنی میراث تهران گرایش‌های فرهنگی مشهودتری دارد و
علاوه بر وجوه معماری، ارزشهای تاریخی و ابعاد مکان-رویدادی بناهای قدیمی را مورد توجه
قرار می‌دهد، درباره ساختمان دبیرستان خوارزمی می‌گوید: "در اوایل قرن 14 هجری
شمسی، از یک سو، ساختمان وزارت معارف در خیابان اکباتان (عمارت مسعودیه) مستقر شد و
از سوی دیگر، وجود مجلس شورای ملی، کتابخانه مجلس و مدرسه سپهسالار در ضلع شرقی میدان
بهارستان و نیز استقرار مدرسه صنایع قدیمه در باغ نگارستان موجب شد که محور میدان بهارستان
و خیابان شاه آباد (ابتدای خیابان جمهوری کنونی) به یک محور فرهنگی تبدیل شود؛ به گونه‌ای
که خیابان شاه‌آباد با تراکم مدارس خوب، کتابفروشی‌ها، سینماها، تأترها و کافه‌ها روبرو
بود و گروه فرهنگی خوارزمی نیز در چنین بستری در این محدوده مستقر شد."
محیط طباطبایی با تأکید بر اینکه ساختمان گروه فرهنگی
و مدرسه خوارزمی شاهدی است از یک دوران مدرن در تاریخ تعلیم و تربیت ایران، می‌افزاید:
موافق تخریب ساختمان قدیمی دبیرستان خوارزمی نیست و گمان دارد که باید در حفظ و نگهداری
این دست بناها در مرکز شهر تهران کوشا بود.
افزون بر این عضو شورای فنی میراث تهران، بسیاری
از کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی از تخریب بناهای قدیمی مرکز شهر تهران و تبدیل
کاربری آنها از فرهنگی به تجاری اظهار نگرانی می‌کنند و معتقدند که این اقدامات به
قلب هویت تاریخی-فرهنگی این بخش از شهر انجامیده است. اما به نظر می‌رسد که اداره کل
میراث فرهنگی تهران نیز با این روند همراه شده است و به جز معدودی از اعضای شورای فنی،
سایر اعضای این شورا با تخریب بناهای قدیمی در محدوده حصار شاه تهماسبی و دارالخلافه
ناصری مخالفت چندانی ندارند.
اگرچه نام اعضای شورای فنی میراث تهران به طور رسمی
اعلام نشده است اما از سید محمد بهشتی، علیرضا قلی نژاد، سید احمد محیط طباطبایی، حمید
حیدری مهوار، فریبرز دولت آبادی و اسکندر مختاری به عنوان اعضای حقیقی این شورا یاد
می‌شود. گفته می‌شود دست‌کم سه تن از این افراد به علت مشغلات کاری در جلسات شورا حضور
نمی‌یابند و یا حضورشان به ندرت صورت می‌گیرد.
سال گذشته، تصمیم شورای فنی میراث تهران مبنی بر
تخریب یک خانه تاریخی حدودا 100 ساله در خیابان ایران با واکنش منفی اهالی این خیابان،
فعالان میراث فرهنگی و رسانه‌ها روبرو شد. رسانه‌های منتقد این تصمیم شورای فنی میراث
تهران را مغایر با مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری قلمداد کردند.
در تاریخ 14/12/1391 این شورا مصوبه‌ای را با عنوان
"ضوابط و شاخص‌های لازم جهت بازیابی هویت شهرسازی و معماری اسلامی ایران به تصویب
رساند که در تبصره ماده دوم آن آمده است: " بازسازی در این بخش از شهرها (بافت‌های
فرهنگی و تاریخی) در خصوص بناهای ساخته شده تا سال 1340 شمسی، صرفا به صورت عین به
عین امکان پذیر خواهد بود." بنابراین در صورتی که نظر محیط طباطبایی و کارشناس
اداره کل میراث فرهنگی استان تهران در خصوص تعلق ساختمان دبیرستان خوارزمی به پیش از
دهه 1340 درست باشد، تخریب آن به منظور احداث پاساژ با منع قانونی روبروست.
منبع: خبرگزاري ميراث فرهنگي