متاتنيوز- مراسم افتتاحیه بیست و چهارمین جنرال کنفرانس ایکوم، صبح روز چهارم جولای 2016 میلادی برابر با 14 تیرماه 1395 در مرکز نمایشگاهی میکو در شهر میلان برگزار شد.
خبرگزاری میراث فرهنگی - میلان، حمیدرضا حسینی ـ در آغاز این مراسم، آلبرتو
گارلانتینی، ریاست جنرال کنفرانس 2016؛ دانیل جالا، رییس ایکوم ایتالیا؛ و کریستا کاپلینی،
مشاور فرهنگی دولت محلی ناحیه لمباردی، ضمن خوش آمدگویی به شرکت کنندگان، گزارشهای
کوتاهی از روند فعالیتهای مربوط به برگزاری جنرال کنفرانس 2016 را ارایه دادند.
سپس نوبت به دو سخنران اصلی مراسم رسید تا به تفصیل درباره فعالیتهای
خود در حوزه موزهداری و شکل دهی به مناظر فرهنگی سخن بگویند. نخستین آنها که در جلسه
حضور نداشت و سخنانش به صورت ویدئویی پخش شد، اورهان پاموک، نویسنده نامدار ترکیهای
و برنده جایزه نوبل ادبیات در سال 2006 میلادی بود. آقای پاموک در سخنان خود از تجربه
ایجاد و اداره موزه معصومیت استانبول سخن گفت. او این موزه را بر اساس یکی از رمانهایش
به نام معصومیت شکل داده و در سال 2012 افتتاح کرده است. معصومیت یک داستان عاشقانه
است که نویسنده به دستاویز آن، به نقد طبقه مرفه جامعه ترکیه و شکافهای طبقاتی و معضلات
اجتماعی آن میپردازد.
اورهان پاموک توضیح داد که چگونه همزمان با نگارش
رمان معصومیت، موزهای دربرگیرنده اشیاء، مناظر و عکسهای توصیف شده در رمان را ترتیب
داد تا داستان خود را از دنیای خیالی به جهان واقعی بیاورد و موزهای را ایجاد کند
که ارتباط تنگاتنگی با زندگی روزمره آدمیان دارد. او به دنبال خانهای میگشت که به
فضاهای داستان معصومیت نزدیک باشد و نهایتا خانهای متعلق به اواخرسده 19 میلادی در
محله چوکورجومای استانبول را برای این منظور مناسب یافت.
اکنون، این خانه محل موزه معصومیت است و به گفته
آقای پاموک، مخاطبان آن را قشر خاصی از علاقمندان ادبیات که اکثرا از گردشگران اروپایی
هستند، تشکیل میدهند. به همین سبب، حوادث تروریستی ماههای اخیر در ترکیه و ریزش شمار
گردشگران، موزه معصومیت را بی نصیب نگذاشته و موجب کاهش شمار بازدیدکنندگان و تقلیل
درآمد موزه شده است.
پس از سخنرانی ویدئویی اورهان پاموک، کریستو، هنرمند
سرشناس اهل بلغارستان به تفصیل درباره موزهها و مناظر فرهنگی سخن گفت و به معرفی شماری
از پروژههای خود که به خلق مناظر فرهنگی بدیع انجامیدهاند، پرداخت. بسیاری از کارهای
کریستو با دستیاری همسرش، ژان کلود ماری - که به سال 2009 میلادی درگذشت - ساخته شده
است. از جمله کارهایی که کریستو به معرفی آنها پرداخت و با استقبال چشمگیر حاضران مواجه
شد، ساخت پلهای شناور به طول 3 کیلومتر روی دریاچه ایسو در ایتالیا بود که دسترسی
به دو جزیره دورافتاده را فراهم میکند. آقای کریستو توضیح داد که او و گروه همراهش،
چگونه حدود 220 هزار مکعب شناور از جنس پلی اتیلن را کنار هم قرار دادهاند تا پیادهرویی
به طول 3 کیلومتر روی دریاچه بسازند و منظره فرهنگی جالبی همگون با طبیعت پیرامون را
شکل دهند. گام نهایی برای افتتاح این پل شناور، پارچۀ زردی است که روی مکعبها کشیده
میشود و رنگ آن با توجه به نور و درجه رطوبت هوا، از قرمز به طلایی تغییر میکند.
کریستو در سخنان مطول خود درباره سایر کارهای چیدمانیاش در شهرهایی چون نیویورک و
برلین نیز توضیح داد و به پرسشهای حاضران در اینباره پاسخ گفت.
ارایه نخستین مقاله موزهداران ایرانی در ایکوم 2016
پس از سخنرانیهای مراسم افتتاحیه، کمیتههای تخصصی
ایکوم تشکیل جلسه دادند و موزهداران کشورهای مختلف جهان چکیدهای از مقالات برگزیده
خود را قرائت کردند. از جمله این مقالات، مقالهای با عنوان "تأثیر وقف بر رشد
و پویایی موزههای ایران" بود که مشترکا از سوی روشنک سعادتی و هادی زند کریمی
ارایه شد. این هر دو، از اعضای ایکوم ایران و از موزه داران مؤسسه کتابخانه و موزه
ملی ملک هستند.
سعادتی و زند کریمی در مقاله خود توضیح دادند که
سنت وقف در ایران موجب شکل گیری مجموعهای از موزهها در اواخر قرن نوزدهم و اوایل
قرن بیستم میلادی شد. آنها ضمن معرفی موزههای وقفی ایران، به ویژه موزه های آستان
قدس رضوی که بزرگترین مجموعه وقفی کشور است، تفاوتهای این نوع موزهها با موزههای
دیگر، علل و انگیزهها و رویکردهای پیدایش آنها و فرایند اجتماعی شکل یابی و رشدشان
را شرح دادند و برای نمونه از کتابخانه و موزه ملک به عنوان موزهای که توسط یک نفر
– حاج حسین آقا ملک – وقف شده و حیات و پویایی آن با اختصاص موقوفات درآمدزای دیگر
مانند زمینهای کشاورزی و بنگاههای تجاری تضمین شده است، یاد کردند .
روشنک سعادتی و هادی زند کریمی نخستین سخنرانان
ایرانی در ایکوم 2016
این دو عضو ایکوم ایران از ریشههای عمیقتر موزههای
وقفی در بافت اجتماعی، فرهنگی و مذهبی جامعه ایران سخن گفتند و تصریح داشتند که ارتباط
مستقیمی بین باورهای فرهنگی و مذهبی واقفان و قشرهای مختلف مردم با فعالیتهای موزهها
وجود دارد؛ به گونهای که این مسئله هم در فرایند رشد و شکل گیری این نوع موزهها و
هم در تنوع آثار آنها نمود یافته است. بدینسان، قابلیتها و امتیازهای خاصی را در
موزه های وقفی میتوان یافت که برای رشد موزههای دیگر محل اعتنا هستند.
مقاله روشنک سعادتی و هادی زند کریمی با استقبال
رییس و حاضران در جلسه همراه شد. امروز و فردا شمار بیشتری از اعضای ایکوم ایران مقالات
خود را در کمیته های تخصصی ارایه خواهند داد.
نمایشگاه جنبی، حاشیهای جذاب تر از متن
از ویژگیهای جالب توجه جنرال کنفرانس ایکوم
2016 نمایشگاه جنبی آن است. در این نمایشگاه، غرفههایی توسط موزهها و سازمانها و
بنگاههای مرتبط با موزهداری برپا شده تا موزهداران حاضر در کنفرانس با انواع خدمات
و محصولات مورد نیاز و فناوریهای جدید این حوزه آشنا شوند.
دامون منزوی، موزه دار حاضر در میلان که برای چهارمین
دوره متوالی در جنرال کنفرانس ایکوم حضور مییابد، در اینباره میگوید: در کنفرانسهای
پیشین نیز نمایشگاههایی برگزار میشد که بیشتر به معرفی کشورهای مختلف و موزههایشان
اختصاص داشت اما اکنون، نه فقط تعداد غرفهها و شرکت کنندگان در نمایشگاه بیشتر شده
بلکه یک تغییر رویکرد از معرفی موزهها به معرفی فناوریهای نوین مرتبط با موزه داری
پدید آمده است. به گفته او، موزههای جهان متوجه شدهاند که اگر بخواهند مخاطبان خود
را حفظ کنند باید در روشهای موزهداری تجدید نظر کنند و یکی از مصادیق این تجدید نظر
استفاده هرچه مناسبتر از فناوریهای نوین است. بنابراین ارتقای کمی و کیفی نمایشگاه
ایکوم 2016 نسبت به کنفرانسهای قبلی از این منظر قابل بررسی است.
بدین ترتیب در فضای نمایشگاهی ایکوم 2016 غرفههایی
متعلق به بنگاههای اقتصادی یا صنعتی دیده میشود که لزوما در حوزه موزه داری فعالیت
نمیکنند اما محصولات آنها میتواند در این حوزه نیز مورد استفاده قرار گیرد. برای مثال
یک شرکت صنعتی فرانسوی که در کشورهای دیگر مانند آلمان، یونان، ایتالیا، قطر و امارات
متحده شعبه دارد، در نمایشگاه ایکوم 2016 به عرضه محصولی فرآوری شده از سنگهای معدنی
پرداخته که در ساختن تابلوهای راهنمای موزهها و بناهای تاریخی کاربرد دارد. فابریک
تریگو، مسوول غرفه این موزه میگوید که محصول شرکت متبوعش برای فضاهای باز مناسب، و
در برابر عوامل جوی بسیار مقاوم است. بنابراین تا کنون شمار قابل توجهی از سایتهای
تاریخی اروپا مشتری این محصول شده اند و آنها خود را آماده میکنند که در ایران نیز
یک نمایندگی دایر کنند.
مرکز نمایشگاهی میکو در شهر میلان میزبان بیست و چهارمین جنرال کنفرانس
ایکوم
از میان شرکتهای متعددی که محصولاتی چون نرم افزارهای
مرتبط با نمایشگاههای دیجیتال، اپلیکیشنها، ویترینهای موزهای، ابزارهای نورپرازی
و.... را به معرض نمایش گذاشتهاند، یک شرکت ایتالیایی نیز نرم افزاری برای آرشیو آنلاین
اطلاعات و مستندات موزهای را عرضه کرده است. مریم منظم، مسوول ایرانی غرفه این شرکت
میگوید: اجاره یک غرفه کوچک در نمایشگاه جنبی کنفرانس ایکوم 2016 بین 7 تا 10 هزار
یورو هزینه داشته است اما چون انبوهی از موزه ها و موزه داران جهان در این کنفرانس
حضور دارند و همگی مشتریان بالقوه این نوع محصولات هستند، پرداخت چنین هزینه سنگینی
خالی از توجیه اقتصادی نیست.
در این میان، برخی غرفهها مانند غرفههای مربوط
به چین، همچنان به معرفی موزهها و میراث فرهنگی این کشور میپردازند و ایکوم ژاپن
به عنوان میزبان جنرال کنفرانس بعدی، دارای یک غرفه اختصاصی در فضای نمایشگاهی است.
ناکاتانی ماساهیسا، مسؤول این غرفه میگوید: قرار است جنرال کنفرانس سال 2019 در شهر
کیوتوی ژاپن برگزار شود. بنابراین ما غرفهای را در اینجا برپا کردهایم که هم توجه
شرکت کنندگان به این رویداد را جلب کنیم و هم برآوردی از نیازها و علایق مخاطبان داشته
باشیم. این کار به ما کمک میکند که کنفرانس کیوتو را با کیفیت بهتری برگزار کنیم.
آنچه در کنفرانس ایکوم 2016 و به ویژه در نمایشگاه
جنبی آن نظر شرکت کنندگان را به خود جلب کرده، حضور پررنگ و تحرک بالای شرکت کنندگان
چینی است؛ به گونهای که حضور آنها مشهودتر از حضور موزهداران کشور میزبان است. گفته
میشود که 150 موزه دار چینی در کنفرانس میلان شرکت کردهاند اما نکته قابل توجه اینجاست
که حضور آنها – برخلاف حضور 36 موزهدار ایرانی – به شکل کاملا هماهنگ و تحت مدیریت
مؤثر رییس ایکوم چین رقم خورده است.
در ابتدای ورود به نمایشگاه جنبی کنفرانس، آنچه
بیش از همه جلب توجه میکند، غرفه وزارت فرهنگ چین است که با الهام از معماری تاریخی
این کشور طراحی شده و پیوسته گروهی از بانوان چینی با لباسهای محلی در آن حضور دارند؛
به گونه ای که تماشای رقص محلی و نواختن سازهای سنتی توسط آنها به یکی از سرگرمیهای
شرکت کنندگان کشورهای مختلف تبدیل شده است. از این گذشته شمار قابل توجهی از موزهها
و سایتهای جهانی چین و تعدادی از شرکتهای چینی در نمایشگاه صاحب غرفه هستند.
یو جانگ از موزه داران و اعضای ایکوم چین درباره
چرایی این حضور پررنگ میگوید: پس از اینکه در سال 2010 جنرال کنفرانس ایکوم در شهر
شانگهای برگزار شد، توجه موزه داران چینی به ایکوم فزونی گرفت و شمار شرکت کنندگان
در جنرال کنفرانسهای بعدی رو به افزایش گذاشت. آقای جانگ تصریح دارد که این قبیل کنفرانسها
یک فرصت بزرگ برای ارتقای دانش و تجربیات موزه داران چینی است و به ارتقای کمی و کیفی
موزه های این کشور کمک خواهد کرد.
به گفته او، چین به دنبال شرکت مؤثر در کنفرانسهای
مشابه یا میزبانی آنهاست؛ چرا که این فرایند موجب گسترش و تعمیق ارتباط و تعامل موزه
های چین با موزه های سراسر جهان می شود.
حضور پررنگ چینیها در نمایشگاه جنبی کنفرانس مشهود است و گرفتن عکس یادگاری
با انها به یکی از سرگرمیهای عمومی شرکت کنندگان کشورهای مختلف تبدیل شده است
جنرال کنفرانس ایکوم 2016 میلادی که از روز سوم
جولای در میلان ایتالیا آغاز به کار کرده تا روز نهم جولای ادامه خواهد داشت.
منبع: خبرگزاري ميراث فرهنگي